HET NIEUWE DRAAIEN: WAAR EEN WIL IS, IS EEN WEG
gww Mobiele werktuigen zijn goed voor 8 procent van de Co2-verkeersuitstoot fijnstofemissie en 12 procent van de NOx-uitstoot in Nederland. Bij bouwprojecten wordt dan ook steeds meer ingezet op duurzamer materieel, slimme bouwlogistiek en Het Nieuwe Draaien. Hoe ziet dat er in praktijk uit en wat levert het op?Begin 2019 ondertekende wethouder Dijksma van de gemeente Amsterdam de Green Deal Het Nieuwe Draaien. De Green Deal bevordert het gebruik van schoon en zuinig materieel, duurzame brandstoffen en een milieubewuste werkwijze door machinisten in de bouw. Daartoe heeft Amsterdam meer dan genoeg reden. ,,Na het roken en de combinatie van slecht eten en weinig bewegen is vieze lucht een van de grootste gezondheidsrisico in Amsterdam als het gaat om de totale ziektelast,” vertelt Margreet Hoedjes namens de gemeente. ,,Met de huidige luchtverontreiniging rookt elke Amsterdammer ruim zes sigaretten per dag mee en uiteindelijk verkort luchtverontreiniging het leven. Voor Amsterdammers iets meer dan een jaar.” Bij deze Green Deal zijn overigens ook de gemeentes Den Haag, Groningen, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht aangesloten.
Duurzaam bouwproject Het blijft echter niet bij een papieren belofte. In praktijk wordt reeds uitvoering gegeven aan de duurzame ambitie. Zo wordt op dit moment een bouwproject uitgevoerd met vrijwel alleen maar uitstootvrije voertuigen en werktuigen.In het centrum van Amsterdam wordt aan de Recht Boomsloot een kademuur vervangen. Bij de herstelwerkzaamheden past aannemer GR8W8 een innovatieve aanpak toe door emissie loze logistiek en materieel in te zetten.
Knelpunt Ondanks dit mooie voorbeeld, ziet Albert Lusseveld van BMWT dat het voor veel bedrijven moeilijk is om de milieubelofte waar te maken. De BMWT is de belangenbehartiger van leveranciers van bouwmachines, magazijninrichtingen, wegenbouwmachines en transportmaterieel. ,,Zo’n zes jaar geleden was duurzaamheid geen topic, nu wel. Dat is een positief gegeven. Zeker bij overheidsinstanties zie je steeds meer interesse. En ook de grotere bouwbedrijven zijn gefocust op duurzaamheid. De hoofdaannemers hebben het vaak wel op orde, het knelpunt zit veelal bij de ondernemers. Ongeveer 42 procent van het huidige materieelpark stoot nu nog tien keer zoveel fijnstof uit dan toegestaan is volgens de nieuwste emissierichtlijnen. Het ontbreekt op dit moment aan handhaving en controle of duurzame beloften nagekomen worden.”
Snel winst met eenvoudige maatregelen Overstappen op schonere machines als hybride materieel levert al veel schone winst op. Maar als je materieelpark nog lang niet is afgeschreven, is dat een dure zaak. Het Nieuwe Draaien biedt dan uitkomst. ,,Het is roeien met de riemen die we hebben. Het is dan ook goed om het bestaande machinepark zo duurzaam mogelijk in te zetten. Morgen kun je al beginnen met bijvoorbeeld machines minder lang stationair laten draaien, het gebruik van de powermodus verminderen en de juiste machine in te zetten voor de juiste klus. Het kost niets extra, maar levert wel snel winst.” Om zijn uitspraak kracht bij te zetten, komt Lusseveld met een rekensom: ,,Een gemiddeld bouwbedrijf verbruikt 175.000 liter brandstof per jaar. Door efficiënter gebruik en bewuster gedrag kan al tien procent aan diesel bespaard worden. Omgerekend naar euro’s is dat bijna 25.000 euro.”
Eisen bij aanbestedingen Terug naar de gemeente Amsterdam. Om aannemers te stimuleren duurzamer te werken, zullen zij in aanbestedingen steeds vaker gaan vragen om de inzet van duurzaam materieel (voertuigen en werktuigen). Dit kan gaan om uitstootvrij materieel maar ook om materieel met een hoge uitstootnorm Euro 6 (voertuigen) of Fase V (werktuigen). Ook slimme bouwlogistiek om vervoersbewegingen te minimaliseren is een mogelijkheid. Vervolgens wordt ook gekeken of de contracteisen worden nageleefd. ,,Een mooi voorbeeld is de lopende aanbesteding van de samenwerkingsovereenkomsten Elementverhardingen, Kleine wegenwerken en Grote wegenwerken. Hierin is een gunningscriterium slim en schoon werken opgenomen. Inschrijvers worden gevraagd om een plan in te dienen waarin zij beschrijven hoe zij bijdragen aan de doelstellingen voor schone lucht door aan te geven welk materieel zij in willen zetten en hoe ze dit zo efficiënt mogelijk doen. Op moment dat een aannemer de gunning krijgt, dan is de contractmanager verantwoordelijk voor de controle op de naleving van deze eisen.”
Het goede voorbeeld Om eisen te kunnen stellen, moet Amsterdam ook zelf het goede voorbeeld geven. Zo wordt op dit moment gewerkt aan een verduurzamingsplan van hun eigen wagenpark. De doelstelling is dat in 2025 de gemeentelijke voertuigen die worden gebruikt voor distributie, schoonmaak, mobiliteit en andere diensten, volledig uitstootvrij zijn. Dit is inclusief alle personenvoertuigen, bestelvoertuigen, boten, scooters en het contractvervoer.
Cijfers zetten aan tot actie Ook bij BMWT zijn ze zich bewust dat er actie moet worden ondernomen. Lusseveld: ,,De Green Deal 2.0 zorgt ervoor dat de discussie wordt gevoerd. We moeten blijven inzetten op gedrag, techniek en brandstofbeleid. We doen veel aan onderzoek naar kengetallen om te laten zien wat duurzame maatregelen opleveren. Zo levert de ecomodus al 2,5 procent reductie op, regelmatig onderhoud van machines kan al 4 % brandstof besparen en gebruik van het start-stopsysteem levert ook 4% op. Dergelijke kengetallen kunnen bouwbedrijven aanzetten om dergelijke maatregelen door te voeren en rendement te behalen. Daarnaast zijn fabrikanten een belangrijke schakel bij de overstap. Zo bouwen Hitachi en Volvo een nieuwe fabriek voor de productie van enkel elektrisch bouwmaterieel. En Rijkswaterstaat heeft het initiatief genomen tot een klimaatneutrale bouwplaats. Daar is zelfs een delegatie uit Japan op bezoek geweest om te kijken waar wij in Nederland mee bezig zijn. Dergelijke initiatieven van uit fabrikanten en grote organisatie geven aan dat er een natuurlijke vergroening gaande is.”
Met e-bouwmachines voorbereid op de toekomst Elektrisch aangedreven bouwmachines ontwerpen met dezelfde prestaties en hetzelfde vermogen als conventionele machines is een hele uitdaging. Wacker Neuson is het echter gelukt met de ontwikkeling van de Zero Emission productlijn: Uiterst compact vormgegeven elektrische aandrijvingen, met een enorme vermogensdichtheid. ,,Wij hebben ook goed gekeken naar de gebruikskosten,” vertelt Carl Codron. ,,Belangrijk voordeel is dat de elektrische motoren vrijwel geen onderhoud nodig hebben en nauwelijks slijtageonderdelen die periodiek vervangen moeten worden. Dit betekent minder stilstandtijd, maar ook lagere kosten voor reserveonderdelen en onderhoudstijd. Met een investering in e-bouwmachines is een bedrijf goed voorbereid op de toekomst en onafhankelijk van de brandstofprijsontwikkelingen. www.wackerneuson.nl
Staad ,,Het is altijd een combinatie van machine en machinist om het maximale uit een machine te halen,” aldus Pieter Staadegaard van de Staad groep. ,,Wij geven speciale eco-trainingen die we koppelen aan code95. Deze trainingen maken machinisten bewust hoe zij mede bepalend zijn voor de uitstoot en het brandstofverbruik. Bandspanning, onderhoud, toerental, stationair laten draaien, wel of niet in de eco- of powermodus, zaken die allemaal invloed hebben op de uitstoot en verbruik. Een echte eye-opener voor onze cursisten is veelal het effect van het stationair laten draaien van je machine. Gemiddeld loopt een machine 30 procent van de tijd stationair. De gemiddelde levensduur van een Nederlandse graafmachine is 10.000 draaiuren, dan wordt deze machine vaak vervangen. Gemiddelde stationaire draaiuren zijn dan 30 procent van 10.000 is 3.000 uur. Door slim in te stellen kun je daarvan 2.000 uur besparen op brandstofverbruik, uitstoot en onderhoud. Kortom, daar valt heel veel winst te behalen.” www.staad-groep.nl
Bia Benelux – Komatsu Sinds 2006 is Komatsu al bezig met de hybride technologie. Inmiddels is de vierde generatie beschikbaar. Afgelopen jaar presenteerde het bedrijf haar nieuwste hybride graafmachines de Komatsu HB215LC-3 en HB365LC-3. Belangrijk voordeel van deze nieuwste generatie is de reductie van brandstof- en adblue verbruik, en daarmee reductie van CO2 uitstoot. Daarnaast zijn de machines stiller en behalen ze een hoger rendement qua prestaties. Uniek aan het hybridesysteem is dat de graafmachine elektrische energie ook zelf opwekt. De elektrische zwenkmotor-generator neemt elektrische energie op bij het zwenken en regenereert deze terwijl de bovenwagen wordt afgeremd. De geregenereerde energie wordt opgeslagen in de condensator en kan gebruikt worden om te zwenken, of door de generatormotor gebruikt worden om de motor te helpen accelereren. www.biagroup.com
Van ieder model een elektrische variant In april presenteert Tobroco-Giant haar eerste elektrische machines. Dit is slechts het begin. Binnen enkele jaren wil zij van elk model een elektrische variant op de markt brengen. ,,Er is steeds meer vraag vanuit de markt,” vertelt Evert van den Broek. ,,We luisteren naar onze dealers en klanten, wat willen zij en hoe kunnen zij zo duurzaam mogelijk werken? Daarnaast worden de eisen steeds strenger. Gemeenten en verhuurbedrijven hebben met name interesse in onze elektrische wielladers. Voordeel van deze machines is dat ze zelf elektriciteit opwekken en daardoor de accu bijladen. Dat voorkomt onnodige stilstand van de machine en dus vertraging van het werk. Met deze wielladers kan men langer doorwerken. Geen overbodige luxe bij bouwprojecten.” www.tobroco-giant.com
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met BMWT en de Gemeente Amsterdam.
Bedrijfspagina Tobroco-Giant
