Isoleren kan en moet slimmer

19 juli 2019, 15:21 renovatie Het is druk in de isolatiewereld. De energietransitie staat voor de deur en heel veel woningen moeten geïsoleerd worden. Deze booming markt brengt kansen en tegelijkertijd uitdagingen met zich mee. Wij gingen te rade bij diverse partijen in de markt. Wat houdt de gemoederen bezig? En wat verstaan we onder effectief isoleren? Tot slot ook een aantal tips hoe je een isolatieklus goed aanpakt.
Steenwol, PIR platen, kurk, hennep, cellulose, folie, glaswol, resolschuim. Dit is slechts een greep uit isolatiematerialen die op dit moment in de markt zijn. De keuze is enorm. Voor welk materiaal kies je? Op die vraag is geen pasklaar antwoord te geven. Het hangt af van een aantal factoren: de isolatiewaarde, kwaliteit, prijs, duurzaamheid, vocht- en geluidsabsorptie, type gebouw en de dikte van het isolatiemateriaal. De natuurlijke materialen hebben daarbij als voordeel dat ze luchtig zijn en van nature al vocht en geluid absorberen, wat in sommige gevallen interessant kan zijn. Kortom, het is zaak de voor- en nadelen goed af te wegen. Het belang van goede materialen dringt steeds meer door bij de isolatiebedrijven, er wordt dan ook bij voorkeur gewerkt met gecertificeerde materialen.
Bezint eer ge begint In principe is ieder materiaal geschikt om te isoleren, als je maar weet hoe je het moet toepassen. En daarbij komt meteen het volgende punt om de hoek kijken: waar moet je op letten als je op locatie bent? Volgens ingenieur en bouwfysicus Kees van der Linden moet er altijd naar het geheel gekeken worden. “Daarnaast moet je ook vooruit denken. Hoe zit het met de onderhoudsplanning van het pand? Zijn de kozijnen binnenkort aan vervanging toe, houd daar dan rekening mee. Een mooi voorbeeld van kijken naar het geheel is een rij huizen uit de jaren ’70 of ’80. Uit hoeveel vierkante meter metselwerk bestaat de gevel? Vaak is dat maar een paar vierkante meter en bestaat de rest uit grote ramen. Die ramen aanpakken, dubbelglas HR++, heeft een veel groter effect op het geheel dan isoleren van die paar m² buitenmuur. Een beetje isoleren, als er nog niets aan is gebeurd, moet natuurlijk wel, onder andere om een koud binnenoppervlak en daarmee de kans op schimmel te voorkomen. Verder is het goed om te kijken hoe het zit met de thermische massa in het gebouw? Heeft het weinig thermische massa, denk aan een bouwkeet, dan kan de temperatuur behoorlijk oplopen. Buitenzonwering is dan heel belangrijk. Ook handhaven of juist nog verbeteren van de ventilatiemogelijkheden is heel belangrijk. Als je begrijpt hoe warmtetransport (straling en convectie) en luchtstroming werken, weet je ook wat je aan het doen bent en kun je een goede keuze maken.”

Gevolgen Twan Rovers, voorzitter van het Isolatie Gilde, sluit zich aan bij het verhaal van Van der Linden. “Ieder isolatiebedrijf moet goed nadenken over de gevolgen van de isolatiemaatregel en dat communiceren met de opdrachtgever/klant. We weten bijvoorbeeld dat veel isolatiemaatregelen leiden tot een hogere luchtdichtheid van de woning. Vanuit energetisch perspectief is dat ook wenselijk, maar het is dan wel van belang dat een ventilatiesysteem daarop berekend is. Vertel bewoners dan ook dat ze wellicht meer moeten ventileren dan voorheen, om vochtproblemen te voorkomen en het comfort te waarborgen.”
Slimmer isoleren Waar vind ik personeel? Laat staan goed personeel? Met het oog op de komende jaren waarin heel veel woningen geïsoleerd moeten worden, zijn dit vragen die menig ondernemer bezig houden. Dit noopt tot maatregelen die hout snijden. Doordat er minder handige mensen beschikbaar zijn, moeten we toe naar oplossingen die zorgen dat bij wijze van spreken iedereen kan isoleren. Een belangrijke ontwikkeling is industrialisatie. De sector zal veel meer klantspecifieker moeten gaan leveren en denken in systemen in plaats van producten. Voorbeeld is kant-en-klare renovatiepakketten waarmee je in één keer kunt isoleren en afwerken. Dat maakt de markt minder afhankelijk van arbeidskrachten en levert minder faalkosten op. Op gebied van logistiek kunnen isolatiefabrikanten een meerwaarde leveren door on demand te gaan leveren, op het moment dat het de klant uitkomt en hij het nodig heeft. Tegelijkertijd met deze vorm van leveren, kan als extra service het afval mee retour worden genomen en waar mogelijk gerecycled worden.
Toepassing van materialen Hoe zit het met materiaal? Zijn daar nog spectaculaire innovaties te verwachten? Volgens betrokkenen zullen materialen nog wel beter worden, goedkoper en beter beschikbaar. Maar in de toepassing en combinatie ervan zitten de grootste stappen. De basis van de materialen blijft de thermodynamica, alleen in een ander jasje. Denk aan vacuümisolatie, wandelementen die isoleren en tegelijkertijd verwarmen en ruimten die je op maat isoleert. Bijvoorbeeld de woonkamer zwaarder isoleren dan de zolderkamer.

1. Tips voor optimale isolatie 1. Werk het geheel goed luchtdicht af. Luchtdicht afwerken voorkomt tocht en andere ongewenste luchtstromingen. Door randen, naden en kieren goed af te dichten, heb je een goed begin. In praktijk zitten de meeste luchtlekken bij vloeropeningen, daar waar leidingwerk door de vloer gaat. Wees hierbij ook kritisch op de aansluiting op de dakramen. Houd rekening met de balans tussen isolatie en ventilatie.
2. Stel jezelf de vraag: ‘Wat wil ik bereiken naast een grotere warmteweerstand?’ Er zijn diverse soorten isolatie al naar gelang het doel ervan. Zo zorgt thermische isolatie voor een beter warmteregeling in huis. Let op, bij toepassing van veel beter isolerend glas, wordt de warmte als het ware in het huis gevangen. De warmte kan niet meer naar buiten. Verbeteren van de buitenzonwering is van essentieel belang. Is er sprake van geluidsoverlast, hetzij van buiten, hetzij van binnenuit? Dan kan geluidsabsorberend materiaal helpen. Minerale wol (een absorberend materiaal) tussen twee spouwmuren dempt massa-veer resonanties en eventueel door lekken binnenkomend geluid. Zijn de twee spouwbladen echter star gekoppeld, dan wordt er via trillingsoverdracht echter ook weer geluid overgedragen en helpt die absorberende laag niet zoveel. Wil je de akoestiek regelen, dan helpen ook absorberende materialen zoals een absorberend plafond of absorberende wandbekleding en gordijnen. Een derde soort isolatie is ecologische isolatie. Stel je duurzaamheid voorop, dan kies je voor een materiaal dat weinig energie verbruikt bij het produceren ervan. Meer informatie over materialen staat op de website www.nibe.info/nl/faq.
3. Wat isoleer je het eerst? Kiest de opdrachtgever voor comfort? Dan staat vloerisolatie op nummer één, gevolgd door de gevel en het dak. Wil men daarentegen vooral geld besparen? Dan is het slim om eerst het dak te isoleren, daarna de gevel gevolgd door de vloer. Uiteindelijk bepaalt de situatie wat de beste keuze is. Stel dat er nog redelijk grote vlakken enkelglas aanwezig zijn, dan is het raadzaam deze eerste aanpakken.

Tip om verder te lezen Veel informatie over isoleren staat op de website www.klimapedia.nl. Deze is opgezet vanuit een landelijk overleg van Docenten Bouwfysica van hogescholen en universiteiten. Dit platform bevat interessante leerstofmodulen die verschillende thema’s behandelen. Ook kan hier de vierde editie van het Energievademecum gebruikt en eventueel gedownload worden. Interessant voor diegenen die zich wil verdiepen in energiebesparing. Ook lees je op de website meer over besparingskengetallen en aandachtspunten van vloer- en bodemisolatie. Als laatste staan er een aantal artikelen op die interessant zijn om te lezen, zoals feiten & fabels rond het na-isoleren van spouwmuren maar ook de zin en onzin van reflecterende isolatie.